विश्वाचा जनिता – संत तुकाराम अभंग – 78
विश्वाचा जनिता: संत तुकाराम अभंग – 78 या अभंगातून तुकाराम महाराज सांगतात की, जो परमेश्वर संपूर्ण विश्वाचा निर्माता आहे, तो केवळ भक्ताच्या प्रेमामुळे त्याला वश होतो, त्याचे अव्यक्त स्वरूप त्यागून सगुण रूपात येतो आणि भक्ताच्या भावानुसार प्रेम करतो. १. परमेश्वराचे स्वरूप आणि भक्ताची सत्ता विश्वाचा जनिता । म्हणे यशोदेसि माता ॥१॥ विरोधाभास (Paradox): या चरणात भक्तीतील सर्वात मोठा चमत्कार सांगितला आहे. जो परमेश्वर 'विश्वाचा जनिता' (या संपूर्ण ब्रह्मांडचा निर्माता, पिता आणि नियंता) आहे, तोच भक्त यशोदेला 'माता' (आई) म्हणतो. अंकितता (वश होणे): याचा अर्थ असा की, त्याची सत्ता, त्याचे ऐश्वर्य यशोदेच्या शुद्ध वात्सल्य प्रेमापुढे गौण ठरते. यशोदेच्या प्रेमामुळे तो आपले विश्वरूप विसरून, एका सामान्य बालकाप्रमाणे वागतो. २. भक्ताचा अंकित आणि प्रेमाची जुळवणी ऐसा भक्तांचा अंकित । लागे तैसी लावी प्रीत ॥ध्रु.॥ भक्तांचा अंकित: हा अभंगाचा मुख्य विचार आहे. तो 'भक्तांचा अंकित' (भक्तांच्या प्रेमाला वश झालेला, अधीन असलेला) आहे. भक्ताचे प्रेम त्याला बांधून ठेवते. प्रेमाची जुळवणी: त...